看到在四處洗車、撿垃圾、站在不知從哪撿回來的箱子錢，唱歌唱到嗓子都嘶啞的孩子們，我們往往不但不會去可憐他們，反而還用鄙視的眼光觀望他們，心想就是因為有窮酸無能的父母，這些孩子才會這樣。

　　這些孩子也完全接受了這種生活模式，就算在缺錢和殘酷的現實下難免要低頭，但為了家庭，他們還是時時刻刻都在努力著。這些小朋友的命運多麼可憐啊，有著家爆、酗酒的父親，受苦的母親，無學校可上，飢餓的弟弟妹妹或是孤零零的孤兒...... 這就是這些小孩所生存的環境。

　　就是因為這樣的環境，使得他們承擔遠超過他們年齡能負荷的苦工。對他們來說，由於自然生存規律就是如此，因此，不得不這樣過日子。依照蒙古國法令未滿11歲的小朋友不得從事勞工，可如今我國不只11歲的小朋友在作勞工，連5歲的小朋友也在作。據研究顯示，從事勞工的小朋友當中，6.9%是5-17的小朋友，而且還是最積極做工的一群。當中90%的小朋友為了幫忙家裡賺錢而休學作勞工，到鄉下去當人家的牧童。在鄉下這些小朋友幫幾戶人家牧羊，卻又得不到酬金這類案例，國家統計局都有統計而得以實證。

　　2003年我國從事勞工的兒童數量是6萬3千，但依照去年統計數量已增加到7萬！社會主義時期，幾乎沒有孩童從事勞工的概念。但民主化之後這種現象已成為一種社會敏感議題，一方面是因為貧窮化、另一方面是從前的封閉社會完全開放之後，之前社會存在的問題都蜂擁而上。民主化最初階段，由於家暴、施虐而使得孩童先從家裡移至地下道居住並流浪街頭，從而休學率提升。最近幾年依靠國家發放兒童補貼金的家庭越來越多。

　　雖然男童從事勞工佔的比例居多，但女童所從事的工作危險性卻很高。在餐廳、夜店當服務員、三溫暖當按摩小姐、當侍女等等的名義之下被迫去賣身，受到強暴等等。這對於他們的健康與生命有極大危害。最近發生一件事，在孤兒院，有個9歲孩童被她媽媽40多歲的兄弟的家庭領養，因為女孩父母在他小時後不幸雙亡。孤兒院的工作人員並沒有想到他們竟然把小孩竟然交到禽獸不如的人手上。領養之後的一個月，把小女孩打得遍體麟傷，手腳傷殘，連夜罰她舉凳子罰站。這件事由她班導通知警察而被發現。這家人常常讓她作家務事，洗衣服、打掃，並待她跟侍女一般，動手動腳之事，經警察檢查才被發現。這些禽獸為了什麼目的而領養這個長期住在孤兒院的孩童呢？或許就是想讓她從事不當賣身工作、又或許把她販賣到國外，販賣她的器官也不一定，等等的想法，不時的出現在腦海裡。看見她「不要把我跟這些人留下來」般，充滿恐懼的眼神就足以證明以上敘述。可以有個光明人生路的孩子命運交到這些人手上真的很可惜！類似這種事到處在發生，可憐的孩童們遭受慘痛的命運，可能得到一生都難以磨滅的陰影，真令人心痛。

　　女孩從事勞工之事無法禁止。但可以透過與他們暢談、面見父母等方式溝通，或許是一種不錯的防禦措施。因為這種事容易隱藏化，所以專家建議認真對待此事比較好。

　　11-13歲的小朋友一個禮拜工作兩個小時就可以算是經濟活躍了。若兒童違法作勞工，做的工作又牽涉到淫亂敗俗之事、從事勞工苦力，皆會直接影響到孩子的精神狀態，都屬於不被允許的範圍，若被發現必須馬上禁止繼續工作，父母必須要注意這些事項。但有些父母明明知道他們小孩從事的工作對他們有極大的危害，但卻視而不見，繼續讓他們作下去。「沒辦法，就是需要錢，為了生存下去，不得不讓女兒去賣身」等，講這種理由的父母為數不少。

　　小時後就休學的女孩們，長大後無處可去，只好走向賣身之路的例子不少。但孩童從事勞工之事誰來負責？是父母、政府還是雇主？這些孩子誰來保護？

　　雖然法令規定頗多，但是遵守施行的人有多少？危害心靈、身體，或逼迫孩子從事性交易的父母，法律規定，可剝奪他們當父母的權利！但有誰遵守法令？維護孩童權利，保障孩童權利的單位，實際上在我國是缺乏的。孩童權利被侵犯時，誰來保護他們？誰可以指引他們走向人生正軌？我們需要能幫忙的單位和愛心人士的援助。

** 轉載自遊牧綠

МОНГОЛД 70.000 ГАРУЙ ХҮҮХЭД ХӨДӨЛМӨР ЭРХЭЛДЭГ

Gantsatsral.M, Mongolian volunteer to eco-environment

Энд тэнд машин угааж хог түүж, хаа нэгтэйгээс олсон цаасан хайрцаг урдаа тавьчихаад хоолойгоо сөөтөл дуулж байгаа халтар жаалуудыг хараад бид юу гэж боддог билээ. Өрөвдөж өмгөөлөхөөсөө илүүтэйгээр цэрвэж, цээрлэж  ядуу дорой эцэг эхээсээ болж ингэж суугаа тэднийг зэмлэнгүй харц шидэж хажуугаар нь өнгөрөх нь элбэг.
Тэд ч энэ амьдралдаа нэг мөсөн эвлэрээд мөнгө, гашуун үнэний өмнө хүчин мөхөсдсөн ч өөрийн болоод гэр бүлийнхнийхээ төлөө чадлынхаа хирээр зүтгэдэг. Зүүний үзүүр дээр тогтсон ширхэг будааны амьтай тэдгээр хүүхдүүдийн хувь заяа үнэхээр эмгэнэлтэй. Ар гэрийн амьдрал нь зодож нүддэг архичин аав, зовж тарчилсан ээж, сургууль завсардсан өлсгөлөн дүү нар, эсвэл өнчирч хоцорсон хүүхдүүд …ийм л амьдарал тэдний ар талд байдаг нь энгийн үнэн.
Ийм нөхцөл тэднийг аргагүй наснаасаа ахадсан амьдрал руу түлхэн оруулж буй нь ойлгомжтой. Тэднийхээр бол байгалийн хуулинд захирагдан амьдралын төлөөх тэмцэл иймэрхүү янзаар үргэлжлэнэ.

Монгол улсын хуулинд зааснаар 11 нас хүртэлх хүүхэд хөдөлмөр эрхлэх ёсгүй. Гэтэл манайд өнөөдөр 11 байтугай 5 настай хүүхэд хөдөлмөр эрхэлж байна. Судалгаагаар хөдөлмөр эрхэлдэг нийт хүүхдүүдийн 6.9 хувь нь 5-17 насныхан бөгөөд тэд идэвхитэй ажил хөдөлмөр эрхлэгчид гэж тогтоогджээ. Тэр дундаа энэ насны хүүхдүүдийн 90 гаруй хувь нь сургуулиас завсардаад өрхийн амжиргаагаа дээшлүүлэхийн тулд эцэг эхдээ туслан хөдөө мал малладаг аж. Хөдөөд бол ийм хүүхдүүд хоёр гурван айлын малыг цугт нь хариулах ба тэдний хөдөлмөрийг нь үнэлдэггүй, цалин хөлсгүй ажилуулдаг гэсэн судалгааг Үндэсний Статистикийн Хорооноос гаргасан байна.

2003 онд манай улсад 63 мянган хүүхэд хөдөлмөр эрхэлдэг байсан бол өнгөрсөн оны байдлаар 71 мянга болтлоо өссөн үзүүлэлт гарчээ. Социализмын үед хөдөлмөр эрхэлдэг хүүхэд гэсэн ойлголт байдаггүй байв. Харин ардчилсан нийгэмд энэ бүхэн илүү эмзэг сэдэв болсон нь нэг талаас ядууралтай нөгөө талаас урьд өмнө хаалттай байсан нийгмийн шаар шавхруу ил болсоных гэж тайлбарлаж болно. Ардчиллын эхний жилүүдэд хүүхдүүд гэрээсээ траншей руу нүүж, тэнэмэл амьдралыг сонгох болсон нь эх эцгийн дарамт шахалт, хүчирхийлэл, ядуурлын улмаас сургууль завсардалт ихэссэнтэй холбоотой юм. Сүүлийн хэдэн жил төрөөс олгодог хүүхдийн халамжийн мөнгөөр амжиргаагаа залгуулдаг айл өрхүүд олон байгаа.

Эрэгтэй хүүхдийг бодвол эмэгтэй хүүхэд ийнхүү хөдөлмөр эрхлэх нь харьцангуй бага ч тэд илүү эрсдэлтэй замыг сонгох нь элбэг байдаг. Охид ихэвчлэн гэрийн үйлчлэгч, массажист, баар савны зөөгч гэсэн нэрээр биеэ үнэлэх, хүчирхийлэлд өртөх магадлал өндөртэй ажлыг хийдэг. Энэ нь тэдний амь нас, эрүүл мэндэд байнгын аюулыг дагуулж байдаг байна. Саяхан асрамжийн газарт өссөн 9 настай охиныг ээжийнх нь ах нар гэх 40 орчим насны гэр бүл үрчилж авчээ. Аав ээж нь түүнийг төрүүлээд удаагүй байхдаа мөнх бусыг үзүүлсэн тул охин өдийг хүртэл асрамжийн газарт өсч бойжжээ. Асрамжийн газрынхан охиныг цусан төрлийн ах дүүст нь үрчлүүллээ гэтэл араатнаас ялгарах зүйлгүй нөхдүүдийн саварт өгсөнөө мэдээгүй аж. Үрчилж авснаасаа хойш бараг сар хүрэхгүй хугацаанд жаахан охиныг зодож, гар хөлийг нь гэмтээгээд шөнөжин сандал өргүүлж тамлажээ. Ангийн багш нь цагдаагийн газарт хэлснээр уг хэрэг илэрсэн аж. Байнга гэрийн ажлаа хийлгэж, хувцас хунараа угаалган зарц боол мэт зодож занчдаг нь удаа дараагийн үйлдэл болохыг цагдаа нар илрүүлжээ. Өдийг хүртэл асрамжийн газарт байсан охиныг тэдгээр хүний үнэргүй амьтад ямар зорилгоор үрчилж авсан нь сонин. Магадгүй хүчээр биеийг нь үнэлүүлэх, худалдаж наймаалцах, эд эрхтэнийг нь зарах ч байсан юм уу гэсэн хирд хийлгэм бодол хэнд ч төрмөөр. “Намайг эдэнтэй битгий үлдээгээрэй” хэмээн аминчлан гуйх охины сэтгэлд ямар аймшигтай айдас хургаж байгаа нь ердөө энэ хэдхэн үгнээс тодорхой. Гэрэл гэгээтэй явах байсан нэг ч гэсэн хүний хувь заяа бусармаг хүмүүсийн гараар орж бузарлагдсан нь даанч харамсалтай.

Энэ мэтчилэн илд далд янз бүрийн хууль бус явдлууд өчнөөн төчнөөнөөрөө гарч үүний тоолонгоор цэцэг цэврүү шиг балчирхан хүүхдүүд түүнд өртөн амьдралдаа, сэтгэлдээ томоос том хар толботой үлдэж байгаад үнэхээр эмзэглэмээр.
Охидын хөдөлмөр эрхлэлтийг хүчээр хориглож зогсоон устгах боломжгүй гэнэ. Харин тэдэнтэй илэн далангүй ярьж, эцэг эхтэй нь уулзах зэрэг аль болох нааштай аргаар үзэх нь зөв аж. Учир нь улам далд хэлбэрт шилждэг тул тун нухацтай хандах нь зүйтэй гэж мэргэжилтнүүд зөвлөж байна.
11-13 настай хүүхэд хоногт хоёр цаг ажиллаж байвал эдийн засгийн идэвхитэйд тооцдог. Харин хууль бус үйл ажиллагаанд татагдан оролцож байгаа бол, эрхэлж буй ажил нь садар самуунд уруу татаж байгаа бол, тухайн хүүхдийн хийж буй ажил бие бялдар, оюун санаанд шууд нөлөөлж буй бол үүнийг нэн тэвчишгүй хөдөлмөр буюу огт ажил эрхлэж болохгүй гэж үзэх ба илэрсэн тохиолдол бүр дээр таслан зогсоох ёстойг эцэг эхчүүдэд анхааруулж байна. Гэвч зарим эцэг эхчүүд хүүхдийнх нь хийж буй ажил тэдэнд хэрхэн муугаар нөлөөлж буйг мэдсэн хирнээ хийлгэсээр байдаг.”Яахав, мөнгө хэрэгтэй юм чинь. Амь зуухын эрхэнд охиныхоо биеэ үнэлэхийг зогсоож чадаагүй” гэх зэрэг шалтгаан тоочих хүн цөөнгүй байдаг аж.

Бага ангидаа хичээл завсардаж сургуулиас гарсан охидын хувьд амьдралын аль ч замруу хазайлаа гэсэн ийм ирээдүй тосох нь элбэг. Харин хүүхэд хөдөлмөр эрхэлж байгаа тохиолдолд хэн хариуцлага хүлээх вэ? Эцэг эх үү, төр засаг уу, аль эсвэл ажил олгогч эзэд үү? Тэдгээр хүүхдүүдийг хэн хамгаалах вэ?
Гэтэл хуулийн зүйл заалт зөндөө хирнээ сахиулах мөрдөхөд их учир дутагдалтай.Оюун санаа, бие бялдарт нь нөлөөлж буй, эсвэл бэлгийн хүчирхийлэл, садар самуун руу түлхсэн ажлыг  хийлгэж буй аав ээжүүдийг эцэг эх байх эрхийг нь хасаж хүүхдийг нь төрийн хамгаалалтанд авна гэсэн заалт хүртэл бий. Гэвч дагаж мөрддөг нь хэр юм бол?. Хүүхдийн өмнөөс өмгөөлөл үүсгэж, асуудлыг нь шүүхийн өмнө тавьдаг хамгаалалтын тогтолцоо үнэндээ манайд байхгүй. Эрх нь зөрчигдөж буй хүүхдийг өмгөөлөх хуулийн байгууллага үгүй  гэсэн үг юм.Тэгэхээр тэднийг хэн хамгаалах вэ? Хэн тэднийг амьдралд нь хазгай гишгүүлэхгүй зөв замд нь чиглүүлж сэтгэл санаагаар дэмжих юм бэ? Тийм л төрийн байгууллага, сайхан сэтгэлт хүмүүсийн тусламжийн гар хэрэгтэй байна.
** First published in Nomad Green