ХҮҮХДИЙН АМЬ НАСНААС ИЛҮҮ АЛУУРЧНЫ ЭРХ ҮНЭТЭЙ ГЭЖ ҮҮ?

Gerelmaa, Mongolian teacher and designer
(Translated by Odnoo / Proofread by Portnoy)

Монгол улс НҮБ-ын Хүүхдийн Эрхийн Тухай Конвенцид анх 1990 онд нэгдэн орсноор тус конвенцийг хэрэгжүүлэх үүрэг хүлээсэн дэлхийн 7 дахь орон болсон.

Энэхүү конвенцид  1. Хүүхэд хөгжих эрхтэй, 2. Хүүхэд амьд явах, эрүүл мэндээ хамгаалуулах эрхтэй, 3. Хүүхэд хамгаалуулах эрхтэй, 4. Хүүхэд нийгмийн амьдралд оролцох эрхтэй хэмээн тэдний эрхийг  тунхаглан зарлаж хүүхдийн тулгуур дөрвөн эрхийг тодорхойлсон байдаг.

Манай нийт хүн амын 45 орчим хувийг 0-18 насны хүүхэд эзэлдэгээс үзэхэд хүүхдийн эрхийн асуудал нь нийт хүн амын тал хэсгийн эрхийн хэрэгжилтийн асуудал яригдаж ёстой болж байна.

Гэтэл манай улсын төр засаг, эрх баригчид Оюутолгой, Тавантолгойгоор өвчилж, алт зэсний үнэ, ноён долларын ханш, авлига, хээл хахууль, албан тушаал, зэрэг дэв ярьсаар хөх монголын ирээдүй үр хүүхдийн минь хувь заяанд анхаарал хандуулах сөхөө алга болжээ.

Тэр ч бүү хэл ард түмнээс сонгогдсон Улсын их хурлын далан зургаан гишүүн тус бүртээ нэг тэрбум төгрөг авч тойрогтоо зарцуулахын тулд хүүхдийн мөнгийг төсвөөс хасах саналаа өгөхдөө сэтгэл нь өвдөөгүй юм.

Монгол хүүхдүүд сургууль дээрээ зуу зуугаараа хоолонд хордож, авто замын осолд орж, орон гэртээ байж байгаад алуурчны гарт өртөж эцэг эхийнхээ элгийг эмтэлж байна. Нялх үрс маань хамгийн ариун орчин бүрдсэн байх ёстой төрөх эмнэлэгт нярайн халдвараар хорвоог орхиж, мэргэжлийн сувилагч хайнга, хариуцлагагүйн улмаас буруу тариа тариулж амиа алдаж, олон ээжүүд сүүтэй энгэрээ тэврэн мэгшиж, олон аавууд хагацалд зүрхээ зүсүүлсээр байна.

Харъяаллын бус гээд тусламж авч чадалгүй эмнэлгээс эмнэлгийн хооронд явж байгаад амиа алдсан бяцхан хүү, хотоос зайдуу асрамжийн газар “аав” багшийн хүчирхийлэлд өртсөн 15 настай охин, амиа зогоохын тулд вагоноос нүүрс хулгайлж байгаад осолд орсон хөөрхий хүү, эцэг эхдээ архины мөнгө олж өгөхийн тулд олны зам дээр хоолойгоо сөөтөл дуулах халтар жаал, ээж аав нь ядуугийн улмаас сургууль дээрээ үе тэнгийнхэндээ шоовдорлогдох хүүхдүүд, хойд эцэг эхийн ширүүн харцанд дальдрах бяцхан үрс маань юунд буруутай вэ. Тэдний өмнөөс хариуцлага хүлээх үүрэгтэй хүүхдийн төлөө нэр зүүсэн төрийн болон төрийн бус байгууллагууд үнэндээ тэдний эрхийг хамгаалж өмгөөлж  байна уу?

Саяхан ТВ9 телевизийн шууд нэвтрүүлгийг үзээд хүүхэд хамгаалал Монгол улсад байхгүй болсон юм байна гэх бодол эрхгүй төрлөө.  Булган аймгийн Тэшиг сумын иргэн Б.Цагаанхүүгийн 13 настай охин өнгөрсөн оны есөн сард алуурчны гарт эрүүл саруул хүний санаанд багтамгүй аймшигтай хэрцгийгээр хөнөөгджээ. Хорвоогийн наран доор бас нэгэн наран болж ээж аавдаа ирсэн дэрсхэн гурван охины дундах, цэцэг цэврүү шиг насандаа дэрвэж явсан балчир охиныг бузар алуурчин 26 удаа хутгалж, хүчирхийлж, нууранд живүүлж хаясан байжээ. Гэтэл Ерөнхийлөгчийн цаазаар авах ялд хориг тавих тухай мэдэгдэл алуурчинд найдлага төрүүлэн өөгшүүлж, Булган аймгийн анхан шатны шүүхээр цаазын ял сонссон бузар яргачны толгой төрийн цаазын өмнө бөхийсөнгүй, хээвнэг зогссон гэдэг. Тэр эх хүнээс төрсөн байлтай араатан 2009 оны зун Ерөнхийлөгчийн өршөөлөөр суллагдсан нэгэн гэнэ. "Хэрвээ тэр алуурчин 20-30 жил гянданд суугаад амьд мэнд гараад ирдэг юм бол би тэр үед өвгөн болсон ч зүгээр суухгүй" гэж ярих эцэг хүний цөхрөл, хорсол, харуусал, гуниг хэмжээлшгүй их байлаа.

Б.Дашзэвэг гуайн зээ охидыг гэртээ байхад нь гэмт этгээдүүд дайран орж мөнгө, эд агуурсыг дээрэмдээд зогсохгүй хоёр хүүхдийн нэгийг хөнөөж, нөгөөд нь маш хүнд гэмтэл учруулсан боловч алтан гарт эмч нарын ачаар амьд үлдэж чаджээ. Харамсалтай нь хөөрхий охины бяцхан зүрх мөнхийн айдас хүйдэст хүлээстэй хоцорчээ. Гэмт хэрэгтнүүд хоёулаа байсан бөгөөд нэг нь 15 жилийн ял авч, нөгөө нь мөн өршөөлийн хуулиар суллагдсан тухай ярьж байлаа.

Үхтэл үр харам байдаг хойно тэд өнөөгийн төр засгаас шударга ёсыг нэхэж, гэмт хэрэг үйлдэгчдийг өршөөн соёрхохдоо хохирогчдийн эрх ашгийг тэднийхээс доогуур тавьж, үхсэний хохь, амьдын зол болгож байгаад нэн гомдолтой байна. Эд материал, сэтгэл санаа, бие махбодиороо хохироод, элэг бүтэн, гэр дүүрэн жаргал нь хэзээ ч эргэн ирэхгүй түүх болон үлдэж байгаа тэд шударга ёс, хууль журам хаана байгааг асуух эрхтэй.

Эдгээр хүмүүс өмнө нь сонин хэвлэлд олонтаа хандсан бөгөөд энэ удаа телевизэд ярилцлага өгөхөөр болж, сэтгүүлч Б.Галаарид өөр нэгэн телевизтэй бичлэгт орохоор тохирсон боловч шууд нэвтрүүлэх боломжгүй, бичлэг хийгээд монтажлах тухайгаа мэдэгдсэн гэнэ.  Өршөөлийн хууль баталсан эрхэм гишүүдээс, мөн Ерөнхийлөгчийн хуулийн зөвлөхийг урьсан боловч ирээгүй аж. 2009 оны өршөөлийн хууль нь түргэн хугацаанд судалгаа муутай нөхцөлд батлагдсанаар хохирогчдын эрх ашгийг маш ноцтой зөрчиж байгааг “Зууны мэдээ" сонин  хөндөн тавьжээ.

Мөн Ерөнхийлөгчийн цаазаар авах ялд хориг тавих тухай мэдэгдэл нь манай нөхцөлд тохиромж муутай, бусдын амь насыг хэрцгийгээр хөнөөж, хүний амьд явах эрхийг зөрчсөн харгис этгээдүүд яагаад төрд өршөөгдөж, өөрсдөө амьд явах эрхтэй болох гэж байгаа тухайд нь эрс буруушааж, энэрэнгүй ёс гэдгийг хүмүүсийн алтан амийг хайр найргүй бүрэлгэсэн хүмүүс дээр ярих нь зөв үү гэсэн асуудал дэвшүүлж, зөвхөн гадаад ертөнцөд нэр төр олохын тулд ингэж болохгүйг сануулж байна.
Өөрсдийгөө өмгөөлж хамгаалж чадахгүй алаг үрсийн минь эмгэнэлт үхэл, өдөр бүхэн эрх нь зөрчигдөж байгаа Монгол хүүхдийн хувь заяа үртэй, үндэстэй бүхний сэтгэлийг өвтгөж байна.

ХҮҮХДИЙН ЭРХИЙН ХАМГААЛАХ ТӨРИЙН БОЛООД ТӨРИЙН БУС ОЛОН ЗУУН БАЙГУУЛЛАГА МОНГОЛД ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ЯВУУЛДАГ. ТЭД ЭНЭ АСУУДЛААР ЧАНГАХАН ДУУГАРАХ ХЭРЭГТЭЙ БАЙНА.

НИЙГЭМД ИЙМ ИХ ХҮЛЭЭЛТ, ШИЙДЭХ АСУУДЛУУД БАЙСААР БАЙХАД ЯДУУ ӨНЧИН ХҮҮХДИЙН НЭР ДЭЭР ГАДААДААС ОРЖ ИРСЭН ИХ ХЭМЖЭЭНИЙ МӨНГӨ ХӨРӨНГӨН ДЭЭР "АЖИЛЛАДАГ " БАЙГУУЛЛАГУУД ҮНЭНДЭЭ ХЭНД ТУСТАЙ ЯМАР АЖИЛ ХИЙГЭЭД ЯВДАГИЙГ  ИЛ ТОД БОЛГОХ ХЭРЭГТЭЙ ЮМ.

** First published in Nomad Green

 

 

Is criminal´s right more valuable than children´s?

Gerelmaa, Mongolian teacher and designer
(Translated by Odnoo / Proofread by Portnoy)

Mongolia has become the 7th country to implement UN Children's Right Convention after signed on it in 1990. The following four main rights have been declared 1. Children have the right to be educated. 2. They have the right to live and their health must be looked after by the state. 3. They have the right to be protected. 4. They have the right to get involved in social life. Nearly 45% of the country's population is between the age of 0-18. Therefore, it is almost the half of the total population's rights.

Although what most interests the government and authorities are Oyu-Tolgoi and Tavan Tolgoi (The large mining deposits), gold and copper prices, dollar exchange rate, corruption and posts. Children's fate, our future generation has been faded and no attentions are paid. 76 Elected parliament members didn't even feel shamed to replace children's allowance with one billion tugrug (Mongolian currency 1$=1455 tugrug) for each of themselves to build up their reputation in their elected districts.

Hundreds of children are exposed to poisonous foods and are going under car accidents and the parents are suffering from the lost of their children who have been killed at their own homes. Many children were died of infant infectious disease at the hospitals due to irresponsible actions including wrong injections done by the doctors. It resulted many other mothers and fathers severely suffer from their lost children.

A boy who had been sent to the other hospitals that he registered, was dead after traveling to many hospitals, 15 year-old girl who suffered from physical abuse from her own father who was also a teacher in an orphan far from the city, a boy who had an accident after trying to steal some coal from train carriage to take home, a little boy singing thirst on the street to earn money for vodka which he later takes to his parents, children who are pointed out by their school children for their poor family life, those children who experience lots of pressure from their step parents. Are they faulty for something? Whose fault is it? What happened to those governmental organizations and non-governmental organizations that have obligations to protect the children's right?

Recently a TV program on TB9 gave a clear understanding of how badly the children's right is being protected in this country and it's almost impossible to say this country is doing well. A 13 year-old girl born as a child of Tsagaankhuu. B, a citizen of Teshig soum, Bulgan province, was violently murdered last September.

Young girl, a middle of three daughters was raped, had 26 cuts and drowned in the lake water. But the president's decision to abolish death penalty gave hope to the murder and allows him to move further. The murderer wasn't seemed to worry while he was sentenced to death penalty. But he was released by the president's amnesty in 2009. “If this murderer still alive after being jailed for 20-30 years, even I am an old man at that time, I won't just sit and watch him” said the daughter's father who has no hope and was filled with great sadness.

Burglars broke in the Dashizeveg's home while their granddaughters are alone at home. Not just robbing the properties, they also killed one of his granddaughters and badly hurt the other one. Luckily, the doctors saved the daughter who was badly hurt. Unfortunately, the little girl always has fear in rest of her life. The were two criminals and one of them heard 15 years of sentence, but another one was released through amnesty law.

Those who lost the most valuable part of their life never forget this dark moment and continuously ask the government bring justice and consider carefully how the victims are being treated in this society. These people whose lost never come back and became a history have the right to demand justice and good law from the government.

These people have given many interviews to the newspapers and this time they are asked to give interviews to TV. Surprisingly, they said that this interview can't not be broadcasted live and it will be edited. Parliament members who passed the amnesty law and president's law consultant were invited, but they didn't come. “Zuunii Medee” newspaper mentioned about this issue “The amnesty law of 2009 was passed within very short period of time and studies weren't sufficient. Therefore, victim's legal rights are being violated”

This amnesty statement doesn't work well in our situation. Criminals who commit these horrible crimes and end many others' lives can't just walk as a normal people and also don't deserve it. If this decision is all about increasing the country's reputation around the world, it can't be right.

Deaths of children make all the mothers and fathers who are not able to protect their kids from danger worry.

THERE ARE HUNDREDS OF GOVERNENTAL AND NON GOVERNMENTAL ORGANIZATIONS THAT WORK FOR CHILDREN'S WELL BEING. THEY REALLY SHOULD BRING THEIR VOICEs TOGETHER.

GREAT AMOUNT OF MONEY FLOW TO MONGOLIA FROM OTHER COUNTRIES ADDRESSED ON CHILDRREN, BUT THERE ARE STILL MANY PROBLEMS WAITING TO BE SOLVED. THERE SHOULD BE TRANSPARENCY ON WHAT DO THESE ORGANIZATION DO EXACTLY.

** First published in Nomad Green
 
 
Global Solidarity for a Peaceful Century
Young World Citizens Depict A Peaceful Global Village
Let Taiwan Stand Out Let the World Come In
Grand Opeing Ceremony of 2001 World Citizens Assembly
Culture of the Five Continents Inspires World Citizens
The First Time for Dialogue in Taiwan Among Peace-Loving People from Around the World
Cultural Activity with 5,000 Performers Viewed By 20,000 Global Representatives
Philosophy of Tai Ji Yin and Yang The Origin of Life
WCA 2001 Peace Declaration Presented to the United Nations
Association of World Citizens UN/NGO/DPI/ECOC World Citizens Assembly 2001
Signatures for Peace Declaration begin in Taiwan
Planting the Seeds of Peace Throughout the World
Delegates from around the world
Delegates from around the world Congratulatory letters from leaders and organizations around the world